Jak obniżyć koszty utrzymania parafii

Duże parafie z reguły oznaczają większe wydatki, w mniejszych parafiach koszty utrzymania są mniejsze, ale to wiąże się proporcjonalnie z mniejszymi dochodami. W małych parafiach na wioskach koszty te z reguły są najmniejsze, ale tam przychody z reguły też są najniższe.
Wielkość parafii liczona przez pryzmat liczby parafian nie zawsze będzie dobrą miarą. Dużo ważniejszą kwestią jest liczba praktykujących parafian, ile osób chodzi na niedzielne msze święte i zamawia intencje. Zdecydowanie lepsza sytuacja materialna może być w parafii o wielkości 1000 parafian gdzie średnio 90% osób uczęszcza regularnie do kościoła, aniżeli w parafii 1500, gdzie tylko 40% parafian jest widziana regularnie na nabożeństwach.
Jednym z czynników, który w ostatnim czasie spowodował zmniejszenie liczby osób uczęszczających była pandemia COVID. Cześć osób przyzwyczaiła się do „liturgii online”, część w trakcie pandemii zaprzestała uczęszczać na niedzielne nabożeństwa i w wielu przypadkach tak pozostało do dnia dzisiejszego.

Liczba parafian ma tylko częściowy wpływ na koszty prowadzenia parafii. Jednym z najważniejszych aspektów jest wielkość – obszar parafii oraz liczba kościołów. Całkiem inne koszty będą w parafii, która obejmuje tylko jedną miejscowość i która posiada tylko jeden kościół, a zupełnie inna sytuacja będzie w parafii, która obejmuje cztery wioski i która oprócz kościoła parafialnego posiada dwa kościoły filialne.
Koszty parafii również rosną w sytuacji, kiedy parafia posiada cmentarz parafialny. W ostatnich latach bardzo znacząco wzrosły ceny śmieci, co w przypadku cmentarzy jest znaczącym czynnikiem zwiększającym koszty parafialne. Parafie, które korzystają z cmentarzy komunalnych na szczęście tych problemów nie posiadają. Zdecydowana większość mniejszych parafii w szczególności na wioskach z tym problemem musi się jednak zmierzyć.

W obliczu malejącej liczby praktykujących wiernych, w ostatnim czasie mamy znaczący, a czasami nawet lawinowy wzrost kosztów prowadzenia parafii. Sytuacja gospodarcza kraju nie napawa optymizmem. Rosnąca inflacja uderza bardzo mocno we wszystkich w tym również parafie. Rosnące ceny energii elektrycznej, gazu, oleju napędowego czy węgla spędzają sen z powiek niejednemu proboszczowi, który się martwi jak przetrwać kolejna zimę, czy parafianie będą mieli ogrzany kościół albo nawet czy starczy funduszy na ogrzanie plebanii. Do tego dochodzą opłaty wszystkich bieżących rachunków oraz koszty paliwa na dojazdy do miejscowości na nabożeństwa czy na wizyty domowe (np. do chorych). Wspomnieć również należy o ogólnych kosztach życia (np. żywność), które również znacząco poszybowały do góry.
Dodatkowo parafie zatrudniające pracowników (organistę, kościelnego czy pracownika kancelarii) stoją w obliczu oczekiwanych przez nich podwyżek, co jest w pewnym sensie uzasadnione w kontekście rosnących cen i wysokiej inflacji.
Oczywiście przy rosnących kosztach prowadzenia parafii można by oczekiwać proporcjonalnie większych przychodów np. z niedzielnych tacy, jednakże nie jest to regułą. Inflacja, wzrost cen uderza w całe społeczeństwo, zatem, dodatkowo przy spadającej liczbie praktykujących wiernych, proporcjonalny wzrost przychodów jest często trudny do uzyskania.

Zaciskanie pasa, oszczędności, staranna analiza wydatkowanych pieniędzy – to hasła, które coraz częściej słuchać u kapłanów pracujących na parafiach. I jest to w pełni zrozumiałe. Skoro koszty wzrastają, często bardzo znacząco, a przychody się proporcjonalnie nie zwiększają – nie ma wyjścia. Czas na oszczędzanie. Niektóre parafie mogą być zmuszone do bardziej radykalnych cięć takich jak rezygnacja z ogrzewania kościoła (lub jego ograniczenie – np. tylko w ważne święta), ograniczenie energii elektrycznej poprzez zmniejszenie ilości włączonego światła w świątyni czy zmniejszenie lub likwidacja pojemników na śmieci cmentarne oraz proszenie parafian o zabieranie śmieci ze sobą.
Każda złotówka zaczyna mieć coraz większą wartość, zatem gdzie możemy ją jeszcze oszczędzić?

Strona internetowa parafii jest niemalże nieodłącznym elementem każdej kościelnej wspólnoty. W dobie dzisiejszej cyfryzacji tego typu medium jest bardzo ważnym sposobem na przekazywanie parafianom różnych informacji i jego rezygnację należy traktować jako ostateczność. Ale można się zastanowić jak obniżyć opłaty za taką stronę.

Kwotę, jaka parafia płaci za utrzymanie strony parafialnej zależy od wielu czynników.
Gdy parafia zdecydowała się na założenie strony nie w modelu abonamentowym, początkowy koszt założenia strony był wysoki, natomiast roczne opłaty za takową stronę powinny być z definicji zerowe. W takich przypadkach nie ma tutaj miejsca na jakiekolwiek oszczędności – roczne wydatki w takim wariancie nie istnieją.
Zdecydowanie bardziej popularniejszą opcją jest strona parafialna w modelu abonamentowym, gdzie początkowy koszt założenia jest bardzo niski (albo i zerowy) natomiast parafia opłaca roczne opłaty abonamentowe. Koszty takich abonamentów są bardzo zróżnicowane. Obecnie możemy znaleźć dostawców, którzy oferują strony internetowe za kilkaset złotych rocznie, ale również są firmy, gdzie za witrynę parafialna trzeba będzie zapłacić abonament w wysokości 2000 PLN, a czasami nawet więcej. I tutaj można szukać oszczędności.

W większości przypadków zdecydowanie większe koszty abonamentu będą w sytuacji, kiedy stronę parafialną dostarcza dostawca, który ową stronę przygotował indywidualnie dla parafii. Utrzymanie takich stron (po stronie dostawców) często wymaga manualnej indywidualnej pracy, wszelakie aktualizacje, usprawnienia wymagają indywidualnego podejścia, indywidualnych projektów, czasami fizycznej wizyty w parafii, co z definicji wiąże się z kosztami. Zaletą takiego podejścia jest indywidualna i unikalna strona parafialna, ale jest to kosztem ceny. Indywidualne podejście w większości przypadków będzie droższe.
Alternatywą są dostawcy, którzy oferują strony parafialne z gotowych szablonów. Takie strony zawierają predefiniowany zestaw podstron i nie wymagają indywidualnego podejścia. W większości wypadków są one po prostu tańsze. Stronę z podstawowymi informacjami (ogłoszenia, intencje, wydarzenia i galeria zdjęć) można już mieć za niecałe 460 PLN rocznie.

Często proces zakładania oraz usprawnienia takich stron jest w pełni zdalny (online), co nie wymaga indywidualnych wizyt w parafii, indywidualnego projektu, indywidualnych prac konserwacyjnych, a to pozwala dostawcom na obniżenie kosztów produkcji i tym sposobem niższe ceny abonamentów.

Zdecydowana większość dostawców stron parafialnych oferuje różne modele (pakiety) abonamentowe. Im większa ilość podstron, tym pakiet wyższy i tym samym opłata abonamentowa wyższa. Zatem jedną z opcji na obniżenie kosztów prowadzenia strony jest rezygnacja z wyższego abonamentu i przejście na niższy (tańszy). Może to wiązać się ze zmniejszeniem liczby podstron (informacji na stronie parafialnej), aczkolwiek należy pamiętać, iż podstawowe podstrony (ogłoszenia, intencje, galerie zdjęć) znajdują się w każdym abonamencie (nawet tym najtańszym), a te informacje są najbardziej potrzebne i przydatne parafianom, zatem taki krok oszczędnościowy może być racjonalnym podejściem.

Przy rozważaniu zmiany pakietu warto sprawdzić czy taka możliwość w ogóle istnieje i czy ta operacja jest darmowa. U niektórych dostawców przejście na niższy pakiet może być niemożliwe albo wiązać się z dodatkowymi opłatami, co może spowodować, iż będzie to po prostu nieopłacalne. Na szczęście są dostawcy stron internetowych, gdzie przejście na wyższy lub niższy pakiet można zrobić w dowolnym momencie i taka operacja jest darmowa.
Warto w tym miejscu zwrócić uwagę na jeden fakt - przejście na tańszy abonament wcale nie musi oznaczać tanio. Ceny abonamentów u różnych dostawców są bardzo zróżnicowane i wcale nie oznacza, że droższy abonament to lepsza, bogatsza strona parafialna (chociaż w przeszłości tak mogło być). Jako analogie można odwołać się tutaj co cen telewizorów. 10 lat temu kupno telewizora HD 40 calowego wiązało się z kosztami kilku tysięcy złotych. Dzisiaj dużo lepszy telewizor 4k o wielkości 55 cali można kupić już nawet za 1500 PLN. Automatyzacja procesów produkcyjnych pozwoliła zrobić coś lepiej i za niższą cenę. Podobnie jest ze stronami internetowymi.

Jeśli zmiana abonamentu na niższy nie jest możliwa lub jest nieopłacalna (z racji dodatkowych opłat) zawsze warto rozważyć opcję zmianę dostawcy strony parafialnej. Nad takim ruchem również warto się zastanowić, kiedy cena naszego abonamentu wydaje się wysoka w stosunku do dostawców konkurencyjnych. Często parafie współpracują od wielu lat z jedną firmą niekoniecznie zdając sobie sprawę, że na rynku można znaleźć taki sam produkt (stronę parafialną), ale za niższą opłatę. Warto porównać co i w jakiej cenie dzisiaj oferują różne firmy.

Zdecydowana większość dostawców stron parafialnych oferuje roczne opłaty abonamentowe. Szukając oszczędności w parafiach coraz częściej i trudniej jest zgromadzić środki aby zapłacić abonament całoroczny. W takich sytuacjach możliwość opłaty za pół roku lub kwartał jest pewnym sposobem na rozłożenie kosztów w czasie. Warto rozważyć taką opcje.

Cześć parafii rezygnuje z posiadania strony parafialnej i zakłada profil parafialny na portalu społecznościowym Facebook. Jest to bardzo duży krok oszczędnościowy, w szczególności jeśli opłaty za stronę parafialną były wysokie. Facebook jest darmowy, zatem przejście na takie medium obniży nam koszty parafii. Należy jednak pamiętać, iż Facebook nie jest tożsamy ze stroną internetową i nie należy go traktować zamiennie.

Z racji m.in. bardzo wysokich kosztów utrzymania cmentarza (śmieci) parafie mogą rozważyć wprowadzenie albo zwiększenie efektywności egzekwowania opłat za prolongaty grobów. Jest to dosyć trudne do uzyskania w sytuacji, kiedy parafia nie posiada cmentarza internetowego (trudno dotrzeć do parafian z informacją kiedy i jakie groby tracą ważność). Parafie nie decydują się na krok założenia wirtualnego cmentarza, ponieważ istnieje przeświadczenie, że wiąże się z niemałymi kosztami, czasami nawet kilkadziesiąt tysięcy złotych. Jest to prawda w szczególności gdy cmentarz internetowy jest osobną stroną internetową (niezależny od strony parafialnej). Istnieją jednak dostawcy stron parafialnych, gdzie wirtualny cmentarz jest integralną częścią strony parafialnej, a jego stworzenie w wersji minimalistycznej (ewidencja grobów wraz z możliwością wskazania grobów, które straciły ważność) może kosztować nawet poniżej dwóch tysięcy złotych. Taka inwestycja (koszt) w stosunku do potencjalnych zysków z opłat za prolongaty może okazać się warte przedsięwzięcia. Warto zapoznać się z takimi możliwościami.

Dzisiejsze czasy zmuszają coraz więcej parafii do cięcia kosztów i szukania oszczędności w każdym obszarze. Warto rozważyć optymalizację kosztów prowadzenia strony internetowej. Przykładowo przejście z abonamentu w kwocie 1600 zł rocznie na abonament w kwocie 800 zł (i mając niemalże podobną stronę) możemy rocznie zaoszczędzić 800 zł. Już w skali 5 lat będzie to oszczędność 4000 zł. A jak jeszcze przeszlibyśmy na niższy pakiet gdzie zapłacimy abonament w wysokości 450 zł to w skali 5 lat mamy oszczędność w kwocie 5750 zł. Z takiego podejścia już po dwóch latach będziemy mieli środki, które potencjalnie można zainwestować w wirtualny cmentarz i tym samym np. zwiększyć przychody z opłat za prolongaty grobów.
Warto przeanalizować sytuacje w swojej parafii. Licząc każdą złotówkę warto się zastanowić i podjąć, być może odważną, decyzje…